Đến Thanh Hóa bạn không chỉ được đắm mình trong những ký ức thiêng liêng của lịch sử mà còn được thưởng thức những đặc sản đã trở thành thương hiệu nổi tiếng. Dưới đây là những đặc sản “ngũ đại” của vùng đất miền Trung này.
1. Nem chua
Khi nói đến đặc sản Thanh Hóa không thể bỏ qua món nem chua. Dù nem chua không phải là món ăn xa lạ nhưng nem ở Thanh Hóa lại có “bản sắc” riêng, khiến nó trở thành đặc sản được “vạn người mê”.
“Anh đến nhà tôi với tôi
Có một bình rượu có đậu và chả giò…”
Nguyên liệu chính để làm nem là thịt heo nóng, vì nếu để nguội thịt sẽ không tạo được độ kết dính trong quá trình lên men. Da heo cũng được lựa chọn kỹ lưỡng, làm sạch và thái mỏng. Thịt lợn sau khi xay nhuyễn được trộn với da, nấm, lá đinh lăng, tỏi, ớt và gia vị. Dùng lá chuối dày bọc bên ngoài để nem lên men tự nhiên. Sau vài ngày, nem sẽ chín đều và có màu hồng rất đẹp. Chả giò xứ Thanh có vị dịu nhẹ, đậm đà, không cay như nem Huế hay ngọt như nem miền Nam nên rất hợp khẩu vị. Những chiếc nem này có kích thước nhỏ, xinh xắn, thơm và có màu sắc đẹp mắt sẽ kích thích cả thị giác lẫn vị giác của bạn. Mua về làm quà thì quả thực là “tuyệt vời”.
2. Dụng cụ bừa
Nghe cái tên nghe có vẻ lạ đúng không? Món bánh này có nguồn gốc từ Thọ Xuân, Thanh Hóa. Tương truyền đây là đặc sản được tặng cho vua Lê Hoàng khi ông đến đây làm lễ giỗ đất. Vì bánh có hình dạng giống như những chiếc răng của chiếc bừa làm ruộng nên người ta gọi là bánh bừa để quen thuộc hơn.
Gạo dùng làm bánh là loại gạo tẻ, dẻo và thơm ngon. Gạo ngâm trong nước khoảng 2-3 tiếng rồi xay thành bột rồi đặt lên bếp khuấy liên tục để bột không vón cục và không bị chín quá. Khi bột đặc lại thì cho vào bếp để bọc bánh.
Lá dùng để gói bánh là lá dong tươi trên núi hoặc lá chuối ngoài vườn. Rửa sạch lá rồi đun trên lửa để tăng độ dẻo và tránh bị rách khi gói. Nhân gồm có hành khô, thịt heo bằm trộn mộc nhĩ, tiêu và muối vừa đủ. Nếu bạn ăn chay có thể thay thế nhân bằng đậu.
Chiếc bánh mới luộc đang bốc khói, mùi thơm của nhân lan tỏa, khi cắn một miếng có cảm giác mềm mại, dễ chịu trong miệng. Khi bánh nguội, ăn lại nghe có vẻ sần sùi và ngon không kém. Có thể nói, máy bừa quy tụ những sản phẩm tinh túy nhất của đất trời mà người nông dân đã chắt lọc ra.
3. Bánh gai Tứ Trụ
Bánh gai Tứ Trụ hay còn gọi là bánh gai, Mia là đặc sản của làng Mia, huyện Thọ Xuân. Đây là món bánh khá quen thuộc nhưng không kém phần hấp dẫn.
Vỏ bánh được làm từ gạo nếp trộn với lá gai nên bánh có màu tím rất đẹp. Nhân gồm có mỡ lợn, đậu xanh, dừa trộn với hạt sen. Bánh được gói trong lá chuối khô và hấp trong khoảng 2 tiếng. Một chiếc bánh gai “chuẩn” khi nấu phải mềm mịn, thơm ngon, có vị nếp của nếp, vị béo của thịt mỡ, mùi thơm của đậu, vừng và đặc biệt là mùi thơm đặc trưng của lá chuối khô.
Nhìn những chiếc bánh xinh xắn, xinh xắn cùng hương thơm ngào ngạt, bạn sẽ cảm thấy thèm ăn dâng trào. Cắn một miếng bánh, vị ngọt như quấn quanh đầu lưỡi. Đây cũng là một lựa chọn sáng suốt nếu bạn muốn làm quà tặng.
4. Chả tôm
Khi đã chán ăn đồ ngọt, bạn có thể chuyển sang món mặn. Món đầu tiên thưởng thức ngay đó là chả tôm.
Chả tôm được làm từ bún, nhân tôm bóc vỏ và giã nhuyễn, thịt ba chỉ bằm xào trộn với hành khô và hạt tiêu. Sau khi gói nem xong, kẹp nem vào thanh tre tươi rồi nướng trên bếp than cho đến khi nem chuyển sang màu vàng bắt mắt. Chả tôm ăn kèm rau sống và nước chấm. Nước chấm là nước mắm pha loãng với đu đủ xanh, sung thái lát mỏng, ớt, tỏi, dấm, đường… Kẹp một miếng chả giò với một số loại rau như xà lách, ngò, húng quế rồi chấm vào. nước mắm, hãy nghĩ về nó. Tôi không thể chịu được cơn thèm nữa. Đặc biệt vào những ngày se lạnh, còn gì tuyệt vời hơn khi được quây quần bên gia đình cùng thưởng thức.
5. Gỏi cá nhện
Món này nghe có vẻ hơi lạ. Đây là món ăn nổi tiếng của vùng Nga Sơn. Cá nhện là loài cá khó đánh bắt, thường cư trú ở các đầm phá ven biển. Bề ngoài của nó giống với con lươn hoặc con rắn.
Làm gỏi không khó nhưng quan trọng là phải thực hiện nhanh tay để cá được tươi, không tanh. Giun bắt được được xát với tro, rửa sạch để loại bỏ nhớt, mổ bụng, tách riêng xương và thịt. Thịt thái mỏng, vắt qua chanh tươi, sau đó vắt khô cho vào tô, ướp nhanh với gia vị rồi trộn cùng xôi làm từ xôi rang vàng. Da cá chiên giòn trộn gỏi, xương cá giã nhuyễn để nấu.
Gỏi cá được ăn với lá chanh, lá sung, húng quế, tía tô, bạc hà và ở Nga Sơn người ta còn ăn với rau má. Gỏi có thể ăn với mắm tôm hoặc nước mắm, nhưng đúng chất Nga Sơn phải ăn kèm với gỏi, được làm từ xương cá giã nhuyễn trộn với vị chua và gia vị đặc trưng.
Món gỏi cá thể hiện sự tinh tế, sáng tạo trong cách chế biến của người dân Thanh Hóa. Sẽ thật lãng phí nếu đến Thanh Hóa mà không thưởng thức món gỏi này.
Quả thực, Thanh Hóa có rất nhiều đặc sản khiến những người đam mê ẩm thực phải hoài niệm. Những món ăn đậm đà bản sắc quê hương với nguyên liệu và cách làm đơn giản luôn khiến những vị khách phương xa phải nức nở khen ngợi. Còn với những người Thanh Hóa xa quê hương, đây là một kỷ niệm, một nỗi nhớ nhung và niềm tự hào tha thiết. Mong một ngày bạn ghé thăm Thanh Hóa để thưởng thức những đặc sản này.